MES Sistemlerinde Özelleştirme
-Fabrikanı Keşfet Söyleşileri 4.Oturum-
MES sistemlerinde özelleştirmelerde hedeflenen amaçlar nelerdir? Bu özelleştirmeler sektörel ihtiyaç mı, yoksa istek midir?
Hedeflenen amaç, şirketlerin MES Sistemlerine daha hızlı bir şekilde adapte olmalarıdır.
Özelleştirmeler sahadan veri toplanması için en önemli kişiler olan operatörlerin programı kabullenmesinde etkin bir rol oynamaktadır. Birbirlerini tanımayan iki farklı sistemin bir araya gelmesini bir doku uyumu tanımlayabiliriz. Buradaki sistemlerden biri MES Sistemleri diğeri fabrikanın oluşmuş üretim kültürü olarak tanımlanabilir. Fabrikanın oluşmuş kültürünü değiştirmeden, kişilere ek yük çıkartmadan aksine onların işlerini kolaylaştıracak şekilde özelleştirmeler ile fabrikalar uygulanmalıdır.
Bu demek değildir ki, kültürde yanlışlar var ise bunları oldukları gibi kabul edecek ve bu yanlışların üzerine MES Sistemi özelleştirilecek. Bu kısımda MES çözüm ortağınızın tecrübesi ön plana çıkmaktadır. Fabrika kültürüne yerleşmiş doğru bilinen yanlışları tespit edip, bunların üzerinde geliştirmeler yapılmasından ziyade bunlar için önlem almak kurumları zaman ve para kaybından koruyacaktır. Kurulum sürecinde yapılacak bu yanlış özelleştirmeler, ölü doğan bir proje yatırımı olarak adlandırılabilir.
İkinci soruda “Özelleştirmeler sektörel ihtiyaç mı, yoksa istek mi” bu soruyu aynı sektördeki tüm üretim sahaları için ihtiyaçlar aynı mıdır, yoksa aynı sektörde bulunan firmaların istekleri farklı mıdır, yorumlanabilir mi şeklinde detaylandırmak daha iyi olacaktır.
“Sektörel ihtiyaçlar, bizlere müşterilerden gelen istekler doğrultusunda şekil almaktadır”. Bir örnek ile açıklamak gerekirse, Covid-19 salgını zamanında bir firmada uzaktan devreye aldığımız, tüm sektörlerde kullanılacak bir “Forklift Bilgilendirme” geliştirmesi bulunmaktadır. Amacı, operatörün hammadde ihtiyacının en kısa sürede karşılanması, üretilen ürünün üretim sahasını meşgul etmeden ortamdan kaldırılması, istek zamanı-işin kabul zamanı-teslimat süresi gibi bilgilerin kayıt altına alınıp raporlanması vb. işlemleri yapmasıdır.
İstek tüm sektörlerde aynı, fakat kullanımı, ekran görünümü, bilgilendirmenin şekli (örneğin sms, mail ya da forkliftte bulunan bir tablet ile anlık olarak forklift operatörünün bilgilendirmesi) gibi özelleştirmeler talep edilmektedir.
Bu özelleştirmelerin önündeki engeller nelerdir?
MES standartlarında kendi üretimini tam olarak dijitale dönüştüremeyen üretim sahaları yalnız mı? Tedarikçi mi, parner mi seçilmeli ve kurumların kutup yıldızı anlayışları ne olmalı?
Özelleştirmeler iki farklı değer üzerinde yükselmektedir. Bunlar;
- MES Partneri
- Kurumun özelinde olan üretim aşamaları.
MES Partneri: Tecrübesi, kadro altyapısı, donanım geliştirme yeteneği önem arz etmekte.
Tecrübe: Üretim sahasında yer alan prosesler ve işlemler özelinde, yazılımı formüle ederek uyarlama yeteneği aranmalı. Kavramsalı sahaya indirebilme yeteneğinin gelişmiş olması gerekmekte. Bu da bire bir veya benzer çalışmaları yapmış olmasından geçmektedir. Özelleştirmelerde teoriyi ve pratiği birleştirmek önemli. Teknoloji üreticilerinin sektörel yelpazesinin geniş olması onların özelleştirme, uyarlama yeterliliğinin, yeteneğinin de bir ispatıdır.
Kadro Altyapısı: Özelleştirme hizmetini veren proje sorumlularının saha tecrübesi önem kazanmakta. Diğer bir husus ise, özelleştirme hizmetini verecek kadronun segmente edilmesidir.
Dolum hatlarını tecrübe etmiş bir kişinin paralel bir proseste değerlendirilmesi, enjeksiyon veya saç şekillendirme proseslerinde tecrübe kazanmış kişilerinde bire bir veya benzer proseslerde üretim yapan firmalara proje sorumlusu olarak atanması doğru olacaktır.
Donanım geliştirme yeteneği: Her makineden ve prosesten dünyada bir tane vardır ve benzersizdir.
Makine üreticileri tarafından binlerce aynı model makine sahaya sürülse de çalıştığı hammaddenin spesifik farkı olması, kullandığı operatör kalifikasyonu, fabrika yerleşimindeki operasyon sıralamasından dolayı makineler ayrışarak kendi özelinde farklılaşır.
Bu süreçlerde çevre birimleriyle entegrasyonu sağlayabilmenin ötesinde, onları dönüştürme kabiliyeti de olmazsa olmazlardandır.
Kurumun özelinde dikkate alınması gerekenler nelerdir? Engeller ve handikaplar nelerdir?
Bu güne kadar bizlere iletilen hiçbir özelleştirme isteği olumsuz karşılanmamıştır. Özelleştirmelerde, bizlerin önüne çıkan en büyük problem karşı tarafın, bu işe yeterli bütçeyi ayırmaması denilebilir. Bunun sebebi ise özelleştirmeyi isteyen kişinin detaylı bir çalışma yapmaması, bu özelleştirmenin firmaya neler katacağını doğru bir şekilde analiz etmemesidir. Fakat doğru bir çalışma ile kendilerine yeterli bütçeyi bulabilirler. Özelleştirmeyi isteyen kişinin işten ayrılması sırasında kendisindeki bilgileri aktarmaması da özelleştirmenin ölü doğmasına sebebiyet verebilmektedir. Yeni gelen arkadaşların daha sonra bizlerden aynı özelleştirmeyi istediği durumlar ile de karşılaşmaktayız. Firmalar var olan gücünü kullanamamakta, kullanmak bir yana farkında bile değiller. Bizlerin naçizane önerisi, nasıl bizler yaptığımız tüm çalışmaları dokümante edip geriye dönük görebiliyorsak firmadaki MES Sistemleri sorumlusunun da aynı özenle bu dokümantasyonu yapması olacaktır.
Hangi sistemlerdeki kullanıcılar yani sektörler özelleştirme talebinde bulunmakta? Sektörel bazda ayırırsak ne gibi bilgiler verilebilir?
MES Sistemlerini kullanan tüm firmalar özelleştirme talebinde bulunabilirler.
Mevcutta çalışılan işe göre operatör, verilen bir iş emri kağıdı üzerinde bulunan bilgileri manuel olarak sisteme giriş yapmaktaydı. İnkjet ekranları küçük ve yazılarda birçok farklı karakterler ve farklı imleçler bulunduğundan dolayı doğru yazılması yüksek dikkat isteyen bir işlemdir. Bu işlemin doğru yapılmaması firmalara çok büyük külfet sağlamaktaydı. Siparişe gidecek malzemeyi makaraya aktarıp, ardından var olan yazı tekrardan doğru olarak yazdırılır.
Bu işlemlerin otomatik olarak yapılabilmesi için iki sistem arasında bir entegrasyon oluşturup iş emri yüklendiğinde, personele sadece yazıcı seçimi bırakılarak doğru yazının yazdırılması sağlanmış oldu.
Genellikle ne gibi özelleştirme talepleri geliyor?
Firmaların kendi iç akışına uygun özelleştirmelerin yanı sıra, bir biriyle örtüşen sektör bağımsız ortak talepleri de bulunmaktadır. Bu talepler genellikle verilerin görselleştirilmesi, raporlanması, diğer sistemler ile entegrasyon talepleri ve kullanıcı ara yüzlerindeki özelleştirme istekleri olarak gruplanabilir.
Kullanıcıların andon ve raporlamalardaki değişiklikleri kendi tasarlayabilecekleri bağımsız ve esnek bir ara yüz sunmaktayız.
Özelleştirme talebi genellikle hangi birimlerden geliyor?
Özelleştirme talebi öncelikle bizlere üretim sahasından gelmektedir. Fabrika MES Sistemini özümsemeye, firmaya kattıklarını görmeye başladıktan sonra her birimden istekler artarak gelmektedir. Buna çok uç bir örnek gerekirse, bir firmanın insan kaynakları depertmanı ayın elemanını seçerek mevcut andonunda personelin resmini dahi göstermek istemektedir. Farklı bir bakış açısı, farklı bir motivasyon kaynağı olarak yorumlanabilir. Bu örneğin dışında kalite, bakım, iş güvenliği birimi de olabilir.
Kurumların kalite, iş güvenliği gibi birimleri hali hazırda kullandıkları birden fazla yazılımları olabilmekte. Örnek verecek olursak, bir kalite uygulaması olan QDMS veya evrak yönetimi olan EBA’ya MES nasıl bir kaldıraç etkisi yaratmakta?
QDMS gibi yazılımları kullanan birimlerden de talepler gelmektedir. Mevcut sisteme veriler manuel olarak girildiğinden, sahadan beslenemedikleri için efektif kullanıldığından söz edilemez. Bu yazılımlar MES ile entegre edildiğinde tıpkı ERP gibi işlevselliği artmaktadır. Özetlemek gerekir ise, üretim sahasından toplanabilecek akla gelecek tüm veriler için firmaların birimleri özelleştirme talebinde bulunmaktadırlar. Bu kişilerin hem iş yükünü ciddi şekilde azaltmakta hem de doğru bilgiyi anlık olarak sunmaktadır.
Özelleştirmede kullanılan çözümler nelerdir?
Öncelikle firmalara uygulanan MES Sistemlerinde başarı, doğru kurgulanmış bir mimari ve fonksiyonaliteden geçmekte. Bundan dolayı ilk olarak mimarimizden bahsetmek, sonrasında ise özelleştirme çözümlerimize değinmek daha iyi olacaktır.
- Desteklediğimiz çeşitli veritabanı teknolojileri sayesinde böylesine önemli bir konuda firmaya şart koşmak yerine tercih imkanı sağlamaktayız.
- Kullandığımız servis teknolojileri sayesinde süreçlerinizin takibi, yönetimi, rapor ve analizlerine erişilmesi, 3.parti sistemlere entegre edilmesi gibi konularda geniş kapsamlı çözümler sunmaktayız.
- Farklı makine türleri ve ekipmanların PLC ile hataya yer vermeyen iletişimi için geliştirdiğimiz veri okuma ve loglama birimlerimiz, yaygın hat senaryolarındaki hâkimiyetimiz ve yeniliklere daima açık olan esneklikteki yapılarımız ile firmalara verilerinin tutarlı ve hatasız olması konusunda güven vermekteyiz.
Özelliklerinden bahsedilen mimarimizi temel alan çözümlerimiz şu şekilde;
Online Monitoring
Bu araçlar sayesinde tüm kayıpları makine, ekipman, hat, personel ve iş emri bazında anlık olarak sorgulayabilir ve takibini sağlayabilirsiniz. Ayrıca mobil ve web platformlarını desteklediğimizden firmalara MES Sistemine uzaktan erişim imkanı sağlamaktayız.
Entegrasyon
MES Sistemimiz, sahadan veri toplama sistemi birçok üst sistem ile entegre olarak çalışabilmektedir. Görseldeki tabloda üst sistemler ile bazı firmalarla yapmış olduğumuz entegrasyon çalışmalarının içerikleri görülmekte.
ANDON Yönetimi
İşletmenin imalat maliyetlerini görebilmesi ve en aza indirebilmesi için geliştirilmiş yazılım destekli elektronik bir sistemdir.
Başlıca Özellikleri
- Makinelerin ve hatların üretim hız bilgileri anlık olarak izlenebilir.
- Duruş halindeki makinelerin durma nedenleri izlenebilir.
- Performans, kalite, OEE, randıman gibi değerler izlenebilir.
- Kapasite kullanım oranları, doluluk oranları izlenebilir.
- Veri tabanında oluşan herhangi bir bilgi, TCP/IP protokolü üzerinden trexDCAS Andon panolara yansıtılabilir.
- Sınırsız özelleştirme seçenekleri ile tamamen kendinize özgü ekranlar hazırlayabilirsiniz.
- Kullanıcı tanımlı raporlar oluşturabilme,
- Kullanıcı tanımlı Veri Tabloları oluşturabilme,
- Kullanıcı tanımlı Veri Alanları oluşturabilme,
- Kullanıcı tanımlı alanlara formül veya SQL yazabilme,
- Üstün parametrik yapı ve her parametrenin ilgili ekranlarda detaylı anlatımı,
- Liste pencerelerinde koşula bağlı renklendirme yapabilme (bakiyesi 0 olanlar kırmızı, muhasebeleşmemiş kayıtlar sarı vs. ),
- Kayıt esnasında koşula bağlı uyarı mesajları oluşturabilme ve gerekirse bu koşul gereğince işlemin kesilmesini sağlayabilme,
- Bilgi girişi zorunlu alanlar oluşturabilme,
- Sınırsız evrak türü oluşturabilme imkanı,
- Açılış sorguları ile sadece kişiyi ilgilendiren kayıtlar üzerinde çalışabilme,
- Çoklu dil desteği ile varsayılan olarak Türkçe ve İngilizce çalışabilme, istenildiği takdirde kendi dil seçeneğinizi ekleyebilirsiniz.
Özelleştirmede dokümantasyon nasıl yönetilir?
Firmalar isteklerini ve bu istek ile varmak istedikleri sonucu bizlere ilettikten sonra ekranda da görüldüğü gibi bir gereksinim dokümanı oluşturmakta. Bu dokümandaki amaç karşı tarafın istekleri ve bizim sunduklarımızın tam anlamıyla örtüşmesini sağlamaktadır. Bu özelleştirmeler sırasında bizler ile birlikte, diğer sistemlerde de çalışmalar yapılması gerekmektedir, bu gibi durumlarda bu çalışmaları yapacak kişileri de bu sürece dâhil etmemiz gerekmektedir. Bu gereksinim dokümanı iki taraftan da onaylandıktan sonra çalışmalar başlatılmaktadır. Onay sürecine kadar olan isteklerin raporlanması kısaca bu şekilde sağlanmakta. Ardında bu istekler yazılım bölümüne aktarılarak çalışmalar başlamaktadır.
Özelleştirmede sürdürülebilirlik nasıl sağlanır?
Sürdürülebilirlik dokümante edilerek sağlanmaktadır. Yaptığımız özelleştirme ve geliştirmeleri doküman yönetim sistemimizle kayıt altına alınıyor, yapmış olduğumuz özelleştirmelere ilaveler istendiğinde doküman yönetim sistemimiz temel alınarak ilerleniyor.
Özellikle sürüm geçişlerinde sorun yaşıyor musunuz?
Buna içtenlikle hayır cevabını verilebilir.
Sürüm geçişlerinde sorun yaşamamak adına yazılım departmanından başlayarak, sahada devreye alınana kadar birçok test ve doğrulama işlemi yapılmakta. Yapılan geliştirme öncelikle yazılım departmanının kendi içinde faklı personeller tarafından doğrulanması ve optimize edilmesi ile test süreci başlamaktadır. Ardından çıkan yeni versiyon yazılım departmanının bağımsız test ekibi tarafından test edilmektedir. Bu ekipten geçen exceller müşteriye yüklenmeden önce müşteri danışmanı tarafından test edilmektedir.
Bu test sürecinde en can alıcı nokta olarak, müşterilerin bizlere sunduğu canlı ortamın birebir simüle edilmiş bir örneğidir. Bu test ortamında bizlerin ofiste test edemediğimiz, kimsenin öngöremediği durumlar ortaya çıkmaktadır. Bu aşamada bunların ortaya çıkmasının sebebi de biliyoruz ki, MES programları bir den fazla yan program ile entegre olabilmektedirler ve bu entegrasyonları ofiste sağlama şansımız yoktur. Bu aşamadaki yaptığımız test işlemlerinde problem görülürse senaryo başa dönmekte ve tüm aşamalar tekrarlanmaktadır.
Herhangi bir problem görülmemesi halinde sürüm güncellememiz yapılır ve canlıya alma işlemimiz gerçekleşmiş olur.
MES partnerlerinin sektörel tecrübesi kurumlara neler katar?
Sektörel tecrübe aslında know howdur. Farklı plantlarda elde edilen tecrübeler bunu henüz deneyimlememiş sahalarda kaldıraç etkisi yaratır. Bu know howların sahaya indirilmesi ve kurum kültürüne uyarlanması desteği arka planda nümerik olarak ölçülemeyen değerdir. Partner olmak firma ile aynı hedefler doğrultusunda senkronize hareket etmeyi içerir. MES partnerinin amacı hizmet verdiği kurumu dijitalleştirmekten öte verimliliğini artırmaktır. Dijitalleşen sahanın veriler ışığında hangi mühendislik çalışmalarıyla verimliliğinin artacağı konusunda da destek olmalı. Kurumda MES sorumlusu olarak atanan personele de teorik ve teknik desteği sürdürülebilir şekilde verecek alt yapısının olması gerekir. Örnek gerekirse, operasyonel çalışmaların teorisini aktarabileceği bir akademiyi bünyesinde içermelidir. Aynı şekilde teknik alt yapıyı sağlayarak akademide verdiği kaizen, 5s, smed gibi opersyonları pratiğe dökebilecek uygulama merkezi veya okulu bünyesinde barındırmalıdır. Bu alt yapıları yani akademi ve uygulama merkezini kendi bünyesinde barındırmayan bir MES üreticisini, partner olarak değil tedarikçi olarak nitelemek daha doğrudur. Zira partnerle dijitalleşme yolculuğu, başlangıç noktasından hedeflere ulaşmaya ve hep daha iyisini yapmaya, gelişime devam eden bir yolculuk iken, tedarikçi yaklaşımı ise sahaya MES Sisteminin kurulup sistemsel desteğin verilmesi kadar sığdır.
Sektörel MES tecrübelerinin kurumlar arasında paylaşılması için sağlanacak platformlar, etkinlikler sunulan bir başka değerdir.
MES partnerini talepleri karşılayandan ziyade, edindiği deneyim ve sunabileceği geliştirmeler, özelleştirmeler önermelidir. Tecrübe etiği kurumlarda birçok ihtiyacı çözüme kavuşturması hizmet verdiği ortak sektördeki firmalara da bunu yansıtması önceliği olmalıdır.
