Üretim Yürütme Sistemlerinde (MES)
Raporlama ve Analiz Teknikleri
Geçtiğimiz yüzyılın başında, işletmelerin satışlarını artırması çok da zor değildi. Fabrikaların az olması ve buna bağlı olarak rekabetin de düşük olması nedeniyle üretilen ürünler, fiyatları yüksek olsa bile alıcı buluyordu. Dolayısıyla böyle bir ortamda firmalar AR-GE, Inovasyon, Bilgi Sistemleri gibi kavramlara uzaktı.
Aynı yüzyılın ikinci yarısından itibaren, aynı işi yapan firma sayısının hızlıca artması rekabeti beraberinde getirdi. Bilgisayarların da ortaya çıkışıyla birlikte Bilgi Sistemleri kavramı telaffuz edilmeye başlandı.
Teknoloji ve rekabet o kadar hızlı artıyor ki artık, ERP’ler de kurumsallaşmak isteyen firmalara yeterli gelmiyor. Firmalar iş emirlerini sistemde açıyor, hammadde ve mamul hareketlerini giriyorlar, ancak bu tek başına yeterli olmuyor. Saatte 100 adet parça çıkması gereken bir makine 85 adet çıkardığında bunun kök nedenine inmeleri ya da personelin günlük ne kadar verimli çalıştığını, iş makinalarının kaç kere arıza yaptığını ve duruş yaşadığını ayrıntılı olarak görebilmeleri mümkün olmuyor.
MES (Manufacturing Execution System-Üretim Yürütme Sistemi) tüm operasyonları salise salise (saniye değil !) takip edecekleri bir sistemdir. MES sistemleri üretimde olan biteni size gerek makine, gerekse personel bazında A’dan Z’ye sunar.
MES sistemlerinde kayıt altına alınan veriler nelerdir?
Günümüzde MES Sistemleri ile dinamik veriler ve üretim sahasındaki anlam ifade eden her bir veri kayıt altına alınabilmektedir.
MES sistemleri verimliliğinizin alt parametreleri olan performans, kalite, kullanılabilirlik değerlerinin verilerini ve önemli KPI’lar olan MTTR-MTBF değerleriniz için planlı veya plansız bakım süreleriniz ve tüm bakım verilerinizi kayıt altına alabilir.
Kritik öneme sahip donanım ömürleri; elmas uçlar gibi veriler kayıt altına alınıyorken süreçleri, hep daha dinamik, daha hızlı, daha yüksek oranda kaliteye sahip olması gerektiği için evrildikçe kayıt altına alınacak veri türleri de çoğalmaktadır.
Yani Altyapı dâhilinde ürün üretilirken makinemdeki sıcaklık, ortam nemi , vulkanizasyondaki basınç değerim belirli bir iş emrine çalışırken hedef/planlanan aralıkta mı kaldı? vb. gibi tüm verileri kayıt altında tutarak izlenebilirliği sağlar.
Büyük veriyi oluşturan bileşenler şunlardır;
Hız: Verinin üretim hızını ifade eder. Sosyal medya uygulamalarını düşünün her beğeni bir veridir veya sensörlerin ürettiği her sinyal bir veridir.
Çeşitlilik: Üretilen veri türleridir.
Hacim: Büyük verinin başlıca sorunudur. Veriler biriktikçe kapasite arttırma ihtiyacı doğacaktır.
Değişkenlik: Verilerin bir formattan başka bir formata dönüşmesidir. Karekod görselinden metin üretilmesi veya resim içerikli dosyaların biçim dönüşümü gibi örneklendirilebilir.
Güvenilirlik: Depolanan verinin doğrulanması.
Değer: Orijinal formda alınan veri hacme oranla düşük bir değere sahiptir. Ancak verini analiz edilmesiyle değerli olacaktır.
MES sistemlerinde kayıt altına alınan verilerden nasıl raporlamalar yapmak mümkündür?
- Vardiyalık, günlük, haftalık, aylık ve yıllık raporlar alınabilir,
- Operatör, makine, hat, plan, ülke skalasında raporlar alınabilir,
- Toplanan veriler doğrultusunda özelleştirilmiş raporlar yapılabilmektedir,
- En fazla duruş yaşayan personel ve nedeni raporlanabilir.
MES sistemlerinde ne gibi analizlerden bahsedebiliriz?
MES sistemlerinde en çok kullanılan analiz OEE analizleri denilebilir. Fabrikanın, iş merkezinin, hattın, istasyonun anlık veya periyodik gidişatı konusunda bilgi edinmemizi sağlar. Kök nedene gidiş yolundaki ilk duraktır. Analiziniz sonucunda gelen değerlere göre iyileştirme alanınızı belirler ve kök nedene giden yolu bulursunuz.
Trend analizi yaptığınız kaybınız ile ilgili alınan aksiyon sonrası iyileşmenin sağladığı fayda net bir şekilde hem önceden hesaplanabilmekte, hem de aksiyon sonrası takip edilebilmektedir. Bunlar MES Sistemlerinde kullanılan başlıca analizler olup firmaların kullandığı ya da geliştirdiği farklı KPI hesaplama modellerini de sisteme entegre edip yeni analizler yaratılmasına olanak sağlanmaktadır.
Yiğit YALÇINSOY
trexDCAS Proje Satış Uzmanı
